Menopauza je prirodni biološki proces koji označava kraj reproduktivne faze u životu žene, odnosno kraj fizioloških menstrualnih krvarenja. Obično se javlja u dobi između 45. i 55. godine, a smatra se da prosječna žena u razdoblju menopauze provede skoro jednu trećinu života. Iako je ovaj prirodni biloški proces univerzalan za sve žene, svaka od njih će menopauzu doživjeti jedinstveno na svoj način.

U ovom tekstu bavićemo se najčešćim simptomima koje većina žena osjeti tokom menopauze kao i značajem redovnih ginekoloških, ali i drugih specijalističkih pregleda. S obzirom na to da su određeni ginekološki karcinomi sve češći kako žena stari, redovni odlasci kod ginekologa su još važniji tokom menopauze nego u reproduktivnom razdoblju.

Sadržaj:

• Menopauza – kada počinje i koliko traje
• Simptomi menopauze
• Perimenopauza – šta je i kada nastaje
• Simptomi i uzroci krvarenje u perimenopauzi
• Postmenopauza – šta je i kada nastaje
• Simptomi i uzroci krvarenje u postmenopauzi
• Ginekološki karcinomi i menopauza
• Značaj redovnih ginekoloških pregleda u menopauzi
• Ostali zdravstveni problemi u menopauzi
• Pregledi u klinici Be Well

Menopauza – kada počinje i koliko traje

Menopauza je stanje u kojem tijelo više ne proizvodi jajne ćelije, odnosno dolazi do pada funkcije jajnika, a time i proizvodnje ženskih polnih hormona – estrogena i progesterona. Posljedično, redovan menstrualni ciklus prestaje. Prosječna starost u kojoj dolazi do menopauze je 51 godina života, a dijagnostifikuje se nakon što prođe 12 uzastopnih mjeseci od posljednje menstruacije.

Prijevremena menopauza nastupa ukoliko redovni mjesečni ciklusi prestanu prije 40. godine života. Ako menopauza nastupi nakon 55. godine, ona se naziva kasna menopauza. Rana menopauza predstavlja menopauzu koja nastupa između 40. i 45. godine života.

Riječ menopauza potiče od medicinskog latinskog naziva menopausis, meno što znači „mjesec“ i pausis kao pauza. Proces menopauze podijeljen je u tri faze: perimenopauza, menopauza i postmenopauza.

Simptomi menopauze

Hormonske promjene tokom menopauze mogu se ispoljiti različitim fizičkim i psihičkim simptomima. Među najčešćim simptomima su valunzi vrućine, noćno znojenje, promjene raspoloženja, nesanica, suvoća vagine, i smanjenje libida. Ovi simptomi mogu biti izazovni i uticati na kvalitet života žene u ovom razdoblju, a neke se suočavaju sa ozbiljnijim psihičkim poteškoćama ili zdravstvenim oboljenjima.

Svakako, simptomi menopauze variraju po intenzitetu i učestalosti među ženama, a ovo su najčešći simptomi menopauze:

Valunzi i noćno znojenje

Valunzi – iznenadni osjećaji toplote – su jedan od najprepoznatljivijih simptoma menopauze. Valunzi mogu biti praćeni crvenilom kože i znojenjem, a noću mogu dovesti do noćnog znojenja i prekidanja sna.

Promjene u menstrualnom ciklusu

Prije menopauze, menstrualni ciklusi mogu postati neredovni – mogu biti duži, kraći, teži ili lakši. Neke žene mogu iskusiti i propuštene periode prije nego što menstruacija potpuno prestane.

Problemi sa spavanjem

Što ste stariji, to su poteškoće sa spavanjem učestalije. Poteškoće sa spavanjem u menstruaciji mogu uključivati problem sa zaspivanjem, isprekidan san ili prerano buđenje.

Problemi sa koncentracijom

Problemi sa koncentracijom i pamćenjem su jedan od učestalijih simptoma menopauze. Određena istraživanja su pokazala da 60% žena u perimenopauzi i menopauzi ima slabije pamćenje nego ranije.

Ubrzan rad srca

Lupanje srca – kada vam otkucaji srca iznenada postanu ubrzani – jedan je od čestih simptoma menopauze.

Glavobolje i migrene

Kod žena u menopauzi glavobolje i migrene su simptomi koji su izraženiji nego inače.

Fizičke promjene i usporen metabolizam

Usporen metabolizam može dovesti do povećanja tjelesne težine ili teže kontrole težine. S druge strane, povećanje tjelesne težine ili promjene u distribuciji masnoće mogu uticati na emocinalnu stabilnost kod žena.

Promjene raspoloženja

Hormonske promjene direktno utiču na raspoloženje. Veliki broj žena u periodu menopauze se suočava sa padom samopouzdanja i povećanom anksioznošću, dok kod drugih hormonske promjene izazivaju jače reakcije poput osjećaja tuge ili čak i depresije.

Suvoća vagine

Smanjenje nivoa estrogena može dovesti do stanjivanja i gubitka elastičnosti vaginalnih zidova, uzrokujući suvoću, svrbež ili bol tokom seksualnog odnosa.

Smanjenje libida

Smanjenje proizvodnje ženskih polnih hormona može uticati na seksualnu želju. Suvoća vagine takođe može otežati seksualni odnos, dodatno utičući na libido.

Urinarna inkontinencija

Smanjenje estrogena može uticati na mišiće donjeg urinarnog trakta, dovodeći do problema sa inkontinencijom (nemogućnost zadržavanja mokraće), posebno prilikom kašljanja, smijanja ili vježbanja.

Gubitak gustine kostiju

Smanjenje estrogena može ubrzati gubitak gustine kostiju, povećavajući rizik od osteoporoze i lomova.

Promjene u grudima

Zbog smanjenja masnog tkiva, grudi mogu da promjene svoj izgled, a mogu se pojaviti i nepravilnosti na dodir zbog hormonskih promjena. Iz tog razloga, redovan UZV grudi, kao i mamografija, izuzetno su važno u periodu menopauze.

Svi navedeni simptomi mogu varirati po trajanju i ozbiljnosti, a neke žene mogu iskusiti samo nekoliko blagih simptoma, dok druge mogu prolaziti kroz teže oblike tokom cijelog perioda menopauze. U svakom slučaju, važno je slušati svoje tijelo i za sve nepravilnosti, uočene promjene i tegobe koje otežavaju normalno funkcionisanje, javiti se ljekaru i obaviti pregled.

Perimenopauza – šta je i kada nastaje

Perimenopauza ili predmenopauza, predstavlja fazu prije same menopauze kada se počinju javljati simptomi koji ukazuju na njen dolazak. Ovo razdoblje obično počinje nekoliko godina prije stvarne menopauze, a može trajati i deset godina. Perimenopauzu karakterišu nepravilni menstrualni ciklusi – mogu postati duži ili kraći od uobičajenog, ili izostati po nekoliko mjeseci. Količina menstrualnog krvarenja takođe može varirati. Iako su promjene u menstrualnom krvarenju normalne tokom perimenopauze, ipak ih treba navesti ginekologu.

Simptomi i uzroci krvarenja u perimenopauzi

Nepravilna krvarenja u ovom periodu mogu biti znak hormonskih promjena ili drugih zdravstvenih problema poput prisutnosti mioma ili polipa u materici, te nepravilnog zadebljanja sluznice materice (a koje može prerasti u karcinom endometrijuma). Iz tih razloga,  svako neobično krvarenje u ovom razdoblju treba biti pažljivo praćeno i razmotreno sa vašim ginekologom.

Kod postavljanja dijagnoze nepravilnog krvarenja u perimenopauzi, metode koje se koriste su ultrazvuk, kiretaža ili histeroskopija. Liječenje nepravilnog krvarenja u perimenopauzi zavisi od intenziteta krvarenja, ostalih simptomima, želje za očuvanjem reproduktivne funkcije, starosti žene i drugih zdravstvenih stanja.

Postmenopauza – šta je i kada nastaje

Postmenopauza je faza koja nastaje nakon menopauze. Period postmenopauze nije isti kod svih žena – kod nekih već na početku ovog razdoblja dolazi do značajnog smanjenja inteziteta simptoma i tegoba koje su osjećale u periodu perimenopauze i menopauze, dok se kod drugih žena simptomi znaju povremeno javljati i godinama nakon menopauze. Faza postmenopauze predstavlja period kada su žene pod povećanim rizikom od razvoja brojnih zdravstvenih komplikacija, poput osteoporoze, srčanih i kardiovaskularnih oboljenja, kao i ginekoloških karcinoma.

Simptomi i uzroci krvarenje u postmenopauzi

U postmenopauzi, krvarenje iz materice može biti znak ozbiljnijih problema poput karcinoma endometrijuma ili drugih ginekoloških karcinoma. Bilo kakvo krvarenje nakon menopauze zahtijeva hitan medicinski pregled radi isključenja potencijalno ozbiljnih stanja.

Karcinom enodmetrijuma čini oko 6% svih malignih tumora kod žena i najčešći je ginekološki maligni tumor u peri i postmenopauzi. Stoga je važno da se žene sa nepravilnim krvarenjem što prije obrate ginekologu radi daljih dijagnostičkih postupaka, tačnog postavljanja dijagnoze i načina liječenja, a histeroskopija predstavlja zlatni standard u dijagnostici i liječenju ovakvih vrsta ginekoloških problema kod žena u postmenopauzi.

Ginekološki karcinomi i menopauza

Žene su izložene većem riziku od određenih vrsta karcinoma u menopauzi, uključujući karcinom endometrijuma, karcinom jajnika, vagine i vulve. Statistički podaci pokazuju da su ove vrste ginekoloških karcinoma češće kod žena starijih životnih dobi, uključujući one koje su prošle kroz menopauzu.

Karcinom endometrijuma (ili karcinom materice), na primjer, češći je kod žena u dobi od 50 godina ili starijih. Zapravo, karcinom ednometrijuma je drugi najčešći karcinom, iza karcinoma dojke, kod žena starosti od 50 do 70 godina. Rizik obolijevanja od raka endometrijuma raste sa starošću, i najčešće se javlja u periodu postmenopauze, dok je kod žena mlađih od 40 godina rijedak. Uzrok nastanka karcinoma endometrijuma može biti povezan sa hormonskim promjenama tokom menopauze, kao i sa drugim faktorima rizika poput gojaznosti i genetske predispozicije.

Karcinom jajnika je češći u starijoj dobi, s najvećim rizikom nakon menopauze, odnosno u periodu postmenopauze. Ovaj najsmrtonosniji ginekološki karcinom uglavnom se javlja kod žena starijih od 55 godina. Najčešće ga je teško otkriti u ranim fazama, jer simptomi mogu biti nespecifični, što naglašava važnost redovnih ginekoloških pregleda i PAPA testa.

Karcinom vagine i karcinom vulve takođe su češći u starijim dobima, a simptomi poput svrbeža, pečenja ili krvarenja mogu biti znakovi kojima se ispoljavaju. Karcinom vagine pretežno nastaje kod žena iznad 60 godina starosti.

Dakle, redovni ginekološki pregledi su ključni u menopauzi radi ranog otkrivanja i prevencije ovih vrsta karcinoma. Rano otkrivanje ginekoloških karcinoma može značajno poboljšati prognozu i šanse za uspješno liječenje.

Važnost redovnih ginekoloških pregleda

Mnoge žene su pažljive prema svom ginekološkom zdravlju tokom mladosti, ali redovne odlaske kod ginekologa zanemaruju nakon što uđu u menopauzu. Iako se ulaskom u menopauzu reproduktivna uloga jajnika završava, važnost redovnih ginekoloških pregleda i potrebe da žene slušaju svoje tijelo se ne smanjuje, naprotiv. S obzirom na činjenicu da je većina ginekoloških karcinoma ćešća u starijoj životnoj dobi, redovni odlasci kod ginekologa postaju još važniji u periodima menopauze i postmenopauze.

Uz to, ginekološki pregledi u menopauzi takođe pružaju priliku za razgovor sa ginekologom o simptomima menopauze i odgovarajućoj terapiji za njihovo olakšavanje, kako bi se poboljšao kvalitet života i smanjio rizik od ozbiljnih zdravstvenih problema.

Ostali zdravstveni problemi u menopauzi

Pored navedenih rizika od razvoja ginekoloških karcinoma, menopauza nosi i druge zdravstvene rizike. Žene u menopauzi imaju povećan rizik od srčanih udara, moždanih udara, osteoporoze i urinarne inkontinencije. Hormonske promjene povezane s menopauzom mogu uticati na kardiovaskularno zdravlje i gustinu kostiju, što zahtijeva dodatnu pažnju i preventivne mjere.

Menopauza i srčani udar

Smanjenje nivoa estrogena može povećati rizik od kardiovaskularnih problema, odnosno srčanog udara. Koronarna arterijska bolest, koja nastaje sužavanjem arterija oko srca usljed nakupljanja masnih plakova ili ateroskleroze, često je povezana sa visokim holesterolom. Nakon menopauze, rizici za srčane bolesti rastu zbog faktora poput pada estrogena, povišenog krvnog pritiska, umanjenog kretanja, i loših prethodnih navika kao što su pušenje ili prekomjerno konzumiranje alkohola. Za prevenciju srčanih bolesti ključni su zdrava prehrana, prestanak pušenja, redovna fizička aktivnost, kao i redovni odlasci na specijalističke preglede kod kardiologa.

Menopauza i moždani udar

Povezanost između moždanog udara i menopauze uglavnom se pripisuje padu nivoa estrogena koji se događa tokom menopauze. Pad nivoa estrogena povećava rizik od razvoja kardiovaskularnih bolesti, uključujući i stanja koja mogu dovesti do moždanog udara, kao što su visok krvni pritisak i ateroskleroza. Takođe, promjene u životnom stilu i povećanje tjelesne težine, što može biti češće u menopauzi, takođe doprinose većem riziku. Zbog toga je bitno da žene u menopauzi i postmenopauzi obraćaju pažnju na faktore rizika i usvajaju zdrave životne navike kako bi smanjile svoj rizik od moždanog udara, te da redovno kontrolišu svoje zdravlje.

Menopauza i osteoporoza

Osteoporoza nastaje pojačanom razgradnjom kostiju usljed manjka estrogena. Najčešće se javlja kod žena starijih od 50 godina, kada kosti postaju krhke i lako pucaju. Žene u postmenopauzi sa osteoporozom su posebno podložne prelomima kičme, kukova i zglobova.

Menopauza i urinarna inkontinencija

Problemi sa kontrolom mokraćne bešike su česti tokom menopauze, uglavnom zbog smanjenja nivoa estrogena, kao i slabljenja mišića karličnog dna. Pored urinarne inkontinencije – čestih, iznenadnih, snažnih nagona za mokrenjem praćenih nevoljnim gubitkom urina  – čest pratilac menopauze jesu i infekcije urinarnog trakta. Kao i kod drugih oboljenja, i kod urinarnih tegoba, ključno je obavljati redovne preglede kod specijaliste urologa.

Pregledi u klinici Be Well

Menopauza je prirodni proces koji se odvija u životu svake žene. Razumijevanje simptoma menopauze, kao i važnost redovnih ginekoloških pregleda, ali i drugih specijalističkih pregleda, ključni su za održavanje zdravlja i kvaliteta života u ovom razdoblju.

Preglede možete zakazati na brojeve telefona 051 965 256, 066 33 44 55, email adresu [email protected] ili putem naše službene web stranice www.klinikabewell.com.

#SlušajSvojeTijelo i budi dobro! 🍀