Bolesti srca i krvnih sudova, odnosno kardiovaskularne bolesti, vodeći su uzrok smrtnosti u svijetu. Očekuje se da će do 2030. godine smrtnost od ovih bolesti porasti sa trenutnih 17.9 miliona na 23 miliona. U Evropi od kardiovaskularnih bolesti godišnje umire oko 4 miliona ljudi, što čini 45% svih umrlih. Svjetski dan srca se svake godine obilježava 29. septembra, a slogan ovogodišnje kampanje je “Srcem upoznaj srce”.

Kardiovaskularne bolesti označavaju bilo koji poremećaj sistema u kojem je srce središnji organ. Ove bolesti se ubrajaju među najpraspostranjenije i najopasnije, zbog čega je potrebno dodatno raditi na širenju svijesti o značaju prevencije.

Faktori koji utiču na pojavu bolesti srca su različiti, a najveći broj je vezan za stil života, navike, ishranu i slično. Neki od najvažnijih rizičnih faktora za razvoj kardiovaskularnih bolesti su pušenje, povišene masnoće u krvi, hipertenzija odnosno povišen krvni pritisak, dijabetes, nedovoljna fizička aktivnost i stres.

Ljudi na kardiološki pregled odu kada se osjećaju loše i kad je bolest već uznapredovala, a tada su prognoze i mogućnosti za izlječenje ograničene. Međutim, svi faktori rizika koji dovode do pojave bolesti srca se mogu u velikoj mjeri spriječiti i kontrolisati usvajanjem zdravih životnih navika, poput pravilne ishrane, redovne fizičke aktivnosti i prestankom pušenja.

Sadržaj članka: 

• Klasifikacija kardiovaskularnih bolesti
• Faktori rizika za kardiovaskularne bolesti
• Simptomi koji ukazuju na bolesti srca
• Prevencija bolesti srca i krvnih sudova
• Dijagnostika bolesti srca
• Liječenje bolesti srca
• Kardiološki pregled u klinici Be Well

Klasifikacija kardiovaskularnih bolesti

Kardiovaskularne bolesti odnosno bolesti srca predstavljaju veliku i heterogenu grupu oboljenja koja se dijele na:

• Ishemijska bolest srca (koronarna bolest srca)
• Akutna reumatska groznica
• Hronične reumatske bolesti srca
• Bolesti prouzrokovane povišenim krvnim pritiskom
• Bolesti srca plućnog porijekla
• Bolesti krvnih sudova pluća
• Bolesti krvnih sudova mozga
• Bolesti arterija, malih arterija i kapilara, vena, limfnih sudova i limfnih čvorova
• Druge i neoznačene bolesti srca i krvotoka

Ishemijska bolest srca predstavlja najčešću bolest iz ove velike grupe i najčešći je uzrok smrti među srčanim bolesnicima. Ishemijska bolest srca ili koronarna bolest je naziv za grupu kardiovaskularnih oboljenja, koja nastaju usljed smanjenog protoka krvi kroz arterije koje su zadužene za dopremanje krvi i kiseonika do srca. Smanjen protok krvi kroz krvne sudove dovodi do oštećenja srčanog mišića, a samim tim i oštećene funkcije srca.

Ateroskleroza je glavni uzročnik smanjenog protoka krvi kroz arterije, a mali postotak ishemijskih bolesti nastaje kao posljedica neke od anomalija krvnih sudova srca. Ateroskleroza predstavlja proces taloženja masnih naslaga u zidovima krvnih sudova što dovodi do njihovog sužavanja i otežanog protoka krvi kroz njih.

Najčešće ishemijske bolesti srca su angina pektoris i infarkt miokarda, odnosno srčani infarkt.

Angina pektoris je koronarna bolest koju karakteriše smanjen dotok kiseonika do srčanog mišića. Najčešće nastaje usljed sužavanja ili začepljenja koronarnih arterija uzrokovanog aterosklerozom, a može biti i posljedica hipertireoze ili teške anemije. Simptomi koji ukazuju na aterosklerozu su: osjećaj bola, pritiska ili neprijatnosti iza grudne kosti, bolovi koji se šire od grudne kosti preko ramena do vrata ili ruke, utrnulost, slabost, vrtoglavica, ukočenosti nogu, bol u rukama, infekcije u donjim ekstremitetima.

Srčani infarkt, srčani udar ili infarkt miokarda nastaje kao posljedica začepljenja koronarne arterije krvnim ugruškom ili odlomljenim dijelom arterosklerotskog plaka kojim su obloženi krvni sudovi. Najčešće je posljedica nedostatak fizičke aktivnosti, nezdravog načina života koji uključuje neredovnu i nepravilnu ishranu, pušenje cigareta i alkoholizam. Bol u grudima ili nelagodnost koja se može proširiti u rame, ruke, leđa, vrat ili vilicu su najčešći simptomi. Bol se često javlja u sredini ili lijevoj strani grudnog koša i traje duže od nekoliko minuta.

Faktori rizika za kardiovaskularne bolesti

Faktori rizika za kardiovaskularne bolesti mogu da se podijele na one na koje možemo da utičemo i faktore na koje nemamo uticaj.

Faktori koji dovode do problema sa srcem na koje ne možemo uticati su:

Nasljedni faktor – kardiovaskularne bolesti mogu se povezati sa genetikom.

Pol – prema statistikama, od bolesti srca više obolijevaju muškarci nego žene.

Starost – rizik od pojave kardivaskularnih oboljenja raste sa godinama.

Druge bolesti – dijabetes, povišen krvni pritisak ili hipertenzija, visok LDL (holesterol male gustine) i smanjen HDL (holesterol velike gustine) su neke od bolesti koje izazivaju probleme sa prohodnošću krvnih sudova, a samim tim i do pojave kardiovaskularnih bolesti.

Faktori rizika za bolesti srca na koje možemo uticati su:

Pušenje – jedna od najopasnijih navika po zdravlje srca, ali i drugih organa. Kako pušenje utiče na razvoj kardiovaskularnih oboljenja? Tako što:

• oštećuje unutrašnji sloj krvnih sudova
• podstiče stvaranje plaka u arterijama što dalje može dovesti do srčanog ili moždanog udara
• povećava nivo LDL holesterola
• smanjuje nivo lipoproteina
• utiče na grčenje mišića krvnih sudova
• podiže krvni pritisak

Nezdrava ishrana – neredovna, nepravilna i nezdrava ishrana može uticati na povećanje lošeg holesterola koji se taloži u krvnim sudovima i sužava ih, odnosno utiče na njihovu neprohodnost.

Gojaznost – povećava rizik od razvoja kardivaskularnih oboljenja, kao i dijabetesa.

Fizička neaktivnost – najčešće je povezana sa nepravilnom ishranom, a ova dva faktora zajedno povećavaju rizik od bolesti srca. Kod osoba koje su fizički aktivne u srcu se dešavaju promjene – povećava se minutni volumen srca, krvni sudovi skeletnih mišića se šire, poboljšava se cirkulacija krvi – koje utiču na njegovo pravilno funkcionisanje.

Stres – utiče na povećanje krvnog pritiska i LDL holesterola, a koji dovode do nastanka plaka u krvnim sudovima.

Simptomi koji ukazuju na bolesti srca

Najčešći simptom koji se vezuje za oboljenja srca jeste bol u prsima. Bol najčešće počinje u prsima i širi se na ramena, ruke, laktove, leđa, vrat i stomak. Međutim, bol se može prvobitno pojaviti i u drugim dijelovima tijela poput lijeve ili desne ruke.

Pored toga, potrebno je da obratite pažnju na sljedeće simptome koji mogu ukazivati na kardivaskularne probleme:

• Nepravilni otkucaji srca
• Slabost i intenzivan umor
• Nemir u grudima
• Mučnina i/ili bol u želucu
• Bol koja se širi na ruku
• Ošamućenost i/ili vrtoglavica
• Bol u grlu ili vilici
• Iscrpljenost
• Hrkanje
• Znojenje
• Kašalj koji ne prestaje
• Natečenost nogu i zglobova

Prevencija bolesti srca i krvnih sudova

Prevencija bolesti srca i krvnih sudova podrazumijeva sve postupke koji se mogu učiniti da se spriječi pojava bolesti. Pušenje, povišeni krvni pritisak i nepravilna ishrana ubrajaju se među najvažnije rizične faktore za razvoj bolesti srca na koje možemo uticati. Zbog toga je promjena životnih navika prvi korak u zaštiti od srčanih oboljenja.

Pravilna ishrana – potrebno je hranu koju svakodnevno konzumirate nutritivno i vitaminski obogatiti, a smanjiti unos industrijski prerađene i gotove hrane, koja često sadrži prevelike količine šećera, masti i soli. Zaslađena pića i voćne sokove bi trebalo zamijeniti vodom ili čajevima, a slatke međuobroke svježim voćem ili orašastim plodovima. Dnevno bi trebalo pojesti 5 porcija voća i povrća, a unos alkohola ograničiti.

Prestanak pušenja –  je jedna od najboljih stvari koju možete učiniti za svoje zdravlje. Osim toga što ćete prestankom pušenja smanjiti rizik za razvoj koronarne srčane bolesti, pružićete pozitivan primjer drugima, a takođe ćete smanjiti izloženost sekundarnom pušenju za vašu okolinu.

Fizička aktivnost – pokrenite se i budite aktivni, a vrijeme ispred TV-a ili kompjutera ograničite na najviše dva sata dnevno. Vježbajte redovno, što ne mora uvijek biti sport, već i šetnja ili ples… Potrebno je da dostići minimalno 30 minuta umjerenih vježbi na dan tokom 5-6 dana u sedmici.

Kontrola stresa – pokušavajte da izbjegavate stresne situacije i štetna ponašanja kako biste izbjegli probleme sa srcem. Važno je tijelu obezbijediti dovoljno sna kako bi se odmorilo i regenerisalo, a samim tim utičete i na sveopšte stanje organizma, pa i srce.

Preventivni kardiološki pregledi – podrazumijevaju preglede koji se zakazuju onda kada nema nikakvih simptoma bolesti, ali se želi provjeriti u kakvom stanju se nalazi kardiovaskularni sistem. Na preventivne kardiološke preglede bi naročito trebalo da idu pušači ili osobe koje u porodici imaju srčane bolesnike.

Dijagnostika bolesti srca

Svaki pregled počinje uzimanjem anamneze, tokom koje doktor uzima podatke o simptomima bolesti, rizičnim faktorima, te prisutnosti sličnih oboljenja u porodici. Zatim slijedi pregled koji uključuje slušanje srca stetoskopom i mjerenje krvnog pritiska. Ove osnovne pretrage može da obavlja doktor opšte prakse, a ukoliko postoji potreba, pacijenta može dalje uputiti internisti ili kardiologu, koji sprovode dodatne pretrage. Neki od dijagnostičkih testova koji se koriste za postavljanje dijagnoze, određivanje proširenosti i posljedica bolesti i kao pomoć pri izboru odgovarajućeg liječenja za bolesti srca, su:

EKG srca, elektrokardiografija ili elektrokardiogram – predstavlja grafički prikaz rezultata elektrokardiografije – snimanja električne aktivnosti srca tokom perioda u kojem su prikopčane elektrode na određena mjesta kože.

Ergometrija – test podnošenja opterećenja, kojim se bilježe eventualne promjene koje ukazuju na postojanje i težinu bolesti koronarnih arterija i drugih srčanih poremećaja.

Holter EKG-a – kontinuirano, neprekidno snimanje EKG-a tokom 24 časa.

Ehokardiografija – skup pretraga srca ultrazvukom. Predstavlja jednu od najčešće korišćenih dijagnostičkih procedura u kardiologiji.

Elektrofiziološko testiranje – koristi se za testiranje električne aktivnosti srca kako bi se otkrilo odakle dolazi i potiče aritmija.

Rendgenske pretrage – rendgenska slika pokazuje oblik i veličinu srca, odnosno izgled i funkcija struktura u prsnom košu.

CT srca i koronarnih arterija – pomaže pri određivanju potencijalnog prisustva ateroskleroze u koronarnim arterijama.

Liječenje bolesti srca

U liječenju bolesti srca koriste se mnogi lijekovi, poput lijekova za snižavanje krvnog pritiska, lijekova za liječenje poremećaja masnoća, diuretici, acetilsalicilna kiselina (Andol), antiaritmici itd.

Uz lijekove, ponekad je potrebna i invazivna terapija, koja uključuje ugrađivanje stenta u srčane krvne sudove, kojima se osigurava ponovna prohodnost krvnih sudova, i kardiohirurški zahvati, poput ugradnje stenta, bajpasa ili pejsmejkera, a u najtežim oblicima oštećenja radi se i transplantacija srca.

Pored toga, jednom kada se dijagnostifikuju srčana oboljenja, potrebno je promijeniti životne navike, te na taj način spriječiti pogoršanje bolesti.

Kardiološki pregled u klinici Be Well

U okviru kardiološke ambulante naše klinike, u kojoj ordiniraju doc. dr sc. med Bojan Stanetić i dr Željko Živanović, možete doći na pregled i pobrinuti se za svoje srce. U klinici Be Well obavljamo: UZV pregled srca, EKG, specijalistički pregled sa EKG i očitavanjem, Holter TA i Holter EKG. Pregledi su dostupni i u okviru Cardio paketa, po 25% nižoj cijene u odnosu na cijene pojedinačnih pregleda.

Pregled možete zakazati na brojeve telefona 051 965 256, 066 33 44 55, email adresu [email protected] ili putem naše službene web stranice www.klinikabewell.com.

Vaša klinika Be Well 🍀