Rak grlića materice ili karcinom cerviksa je maligno oboljenje koje nastaje u ćelijama koje oblažu grlić ili vrat materice (cervix uteri). Gotovo svi slučajevi raka grlića materice uzrokovani su HPV infekcijom (infekcija humanim papilloma virusom). Žene srednje dobi od 35 do 55 godina najčešće obolijevaju od karcinoma cerviksa, koji je u potpunosti izlječiv ukoliko se dijagnostifikuje u ranoj fazi i odmah liječi.

Sadržaj članka:

• Koliko često se javlja rak grlića materice?
• HPV virus – najčešći uzrok nastanka raka grlića materice
• Simptomi raka grlića materice
• Kako se dijagnostifikuje rak grlića materice?
• Liječenje raka grlića materice
• Preventivne mjere
• Evropska sedmica borbe protiv raka grlića materice
• Preventivni pregledi u klinici Be Well

Koliko često se javlja rak grlića materice?

Rak grlića materice je jedan od najčešćih oblika raka kod žena, posebno u razvijenim zemljama. Karcinom cerviksa je drugi najčešći karcinom kod žena, odmah poslije karcinoma dojke. Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (WHO), svake godine oko 570.000 žena širom svijeta oboli od raka grlića materice, a više od 300.000 umre od posljedica bolesti.

U Bosni i Hercegovini, prema istraživanjima, godišnje od ovog oblika karcinoma umre oko 150 žena. Prema podacima Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske, godišnje se broj novootkrivenih slučajeva kreće oko 180, a umrlih oko 50.

HPV virus – najčešći uzrok nastanka raka grlića materice

Glavni uzrok nastanka raka grlića materice je infekcija grlića materice humanim papiloma virusom (HPV). HPV je vrlo česta infekcija koja se prenosi seksualnim kontaktom. Većina infekcija HPV-om se spontano povlači i ne uzrokuje nikakve simptome, dok trajna infekcija može uzrokovati rak grlića materice kod žena.

Postoji više od 100 različitih tipova HPV-a, od kojih neki tipovi, poznati kao visokorizični, mogu uzrokovati rak grlića materice i druge vrste raka. Među najopasniji HPV viruse spadaju tip 16 i tip 18 koji uzrokuju 70% svih slučajeva karcinoma cerviksa. Niskorizični tipovi HPV-a mogu uzrokovati pojavu papiloma (izraslina nalik bradavicama) u genitalnom području ili na tabanima.

Drugi faktori rizika za razvoj raka grlića materice su:

Rani početak seksualnog života: Djevojke koje su rano stupile u seksualne odnose su u većem riziku od razvoja karcinoma grlića materice jer u adolescentskom periodu mateplazija na grliću materice nije završena. Metaplastične ćelije su osjetljive na HPV infekcije i podložnije nastanku infekcija.

Više seksualnih partnera: Veći broj partnera povećava mogućnost sticanja HPV infekcije, pa samim tim i mogućnost za razvoj karcinoma cerviksa. Skoro tri puta je veći rizik od karcinoma grlića materice kod žena koje su imale 6 ili više seksualnih partnera u poređenju sa ženama koje su imale samo jednog.

Prethodne infekcije: Žene koje su ranije imale infekciju grlića materice, kao što su infekcije koje su uzrokovane bakterijom Chlamydia, imaju veći rizik od razvoja raka grlića materice.

Korištenje oralnih kontraceptiva dugoročno: rizik od razvoja raka grlića materice udvostručen je kod žena koje su uzimale oralne kontracpetive duže od 5 godina.

Pušenje: Pušenje je povezano sa povećanim rizikom od razvoja raka grlića materice. Pušenje utiče na imunološki sistem i smanjuje sposobnost organizma da se bori protiv infekcija, uključujući i HPV.

Loše socioekonomske prilike: Žene koje žive u nižim socioekonomskim uslovima imaju veći rizik od razvoja raka grlića materice, što se može objasniti nedostupnošću mjera prevencije i težim pristupom liječenju.

Simptomi raka grlića materice

U ranim fazama raka grlića materice, simptomi su rijetki ili potpuno odsutni. Zbog toga što se pojave tek kada bolest uznapreduje, važno je ići na redovne ginekološke preglede i skrininge.

Kada se bolest razvije, simptomi mogu uključivati:

• krvarenje između menstrualnih ciklusa
• krvarenje nakon seksualnog odnosa
• krvarenje nakon menopauze
• bol u stomaku ili donjem dijelu leđa
• iscjedak koji se ne razlikuje od menstrualnog iscjetka
• probleme sa mokrenjem
• krv u urinu
• probleme sa pražnjenjem crijeva
• oticanje nogu

Ukoliko primijetite bilo koji od ovih simptoma, važno je da se odmah obratite svom ginekologu.

Kako se dijagnostifikuje rak grlića materice?

Dijagnoza raka grlića materice se postavlja na osnovu ginekološkog pregleda, PAPA testa i kolposkopije. PAPA test se sastoji od uzimanja uzorka ćelija s grlića materice koji se potom pregledaju pod mikroskopom. PAPA test predstavlja osnovnu metodu za otkrivanje promjena koje uzrokuje HPV, a ukoliko nalaz nije uredan, radi se kolposkopija grlića materice kako bi se ustanovilo stanje promjena na grliću.

Nakon što se PAPA testom utvrde abnormalne ćelije, slijedi biopsija, koja se izvodi uz pomoć kiretaže ili konizacije. Biopsija se radi kako bi se utvrdila priroda stanica, odnosno da li su one maligne ili benigne.

Liječenje raka grlića materice

Liječenje raka grlića materice zavisi od stadijuma u kojoj se bolest nalazi. U ranim stadijumima raka grlića materice, hirurško liječenje je najčešći izbor. To uključuje konizaciju ili radikalnu kiretažu. Konizacija je hirurška procedura koja se izvodi u cilju uklanjanja abnormalnih ćelija sa grlića materice. Radikalna kiretaža je hirurška procedura koja se izvodi kako bi se uklonio cijeli grlić materice. Obje metode su jako efikasne u ranim stadijumima raka grlića materice.

U kasnijim stadijumima karcinoma cerviksa, spovode se radioterapija i hemoterapija. Radioterapija ili zračenje se izvodi kako bi se uništile maligne stanice u grliću materice, dok se hemoterapija ili terapija lijekovima provodi kako bi se uništile maligne stanice u cijelom tijelu. Ove metode su efikasne, ali mogu imati neželjene nuspojave poput oslabljenog imuniteta, gubitka kose i mučnine.

Preventivne mjere

Najvažniji način za prevenciju raka grlića materice je vakcinacija protiv HPV-a, koja se preporučuje djevojčicama i djevojkama u dobi od 9 do 15 godina. HPV vakcinacija predstavlja primarnu prevenciju, dok su redovni ginekološki pregledi, PAPA test i kolposkopija sekundarne mjere prevencije.

Evropska sedmica borbe protiv raka grlića materice

Kampanja pod nazivom Evropska sedmica borbe protiv raka grlića materice se održava svake godine u januaru mjesecu kako bi se podigla svijest o raku grlića materice i važnosti ranog otkrivanja bolesti. Osnovni cilj kampanje je informisanje žena o rizicima i mjerama prevencije, kao i motivisanje da idu na redovne preglede kod ginekologa. Ovogodišnja kampanja od 22. do 28. januara se odvija pod sloganom „Zajedno protiv raka grlića materice“.

Preventivni pregledi u klinici Be Well

U klinici Be Well svakodnevno možete obaviti ginekološke preglede, kao i PAPA test i kolposkopiju, i djelovati preventivno na razvoj raka grlića materice. U ambulanti ginekologije ordiniraju prim. dr Saša Savić, dr Bojana Popović, dr Tanja Milić-Radić i dr Marijana Lukač.

Preglede možete zakazati na brojeve telefona 051 965 256, 066 33 44 55, email adresu [email protected] ili putem naše službene web stranice www.klinikabewell.com.

Više o različitim vrstama ginekoloških karcinoma, simptomima i načinima liječenja, možete pročitati OVDJE.