Svjetski dan borbe protiv hepatitisa – 28. jul

Hepatitis je globalni zdravstveni izazov, jer svakih 30 sekundi u svijetu jedna osoba izgubi život od posljedica bolesti povezanih s hepatitisom. Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) proglasila je 28. juli za Dan borbe protiv hepatitisa u cilju prevencije virusnih hepatitisa i smanjenja broja oboljelih. Više od 1.1 miliona ljudi umre svake godine zbog posljedica zaraze hepatitisom B i C. Upravo su virusni hepatitisi B i C najveća opasnost jer predstavljaju „tihe bolesti“ koje ne moraju da ispovaljaju nikakve simptome, a dugotrajna, neliječena infekcija može uzrokovati teška oštećenja jetre i zdravlja. Hepatitisi B i C odgovorni su za 96% smrtnih slučajeva među svim hepatitisima, a testiranje je jedini način pravovremenog otkrivanja bolesti.

Hepatitis predstavlja upalu jetre i može biti akutan i hroničan. Akutni hepatitis može se pojaviti sporadično i ukoliko ne pređe u hronični hepatitis, rijetko dolazi do potpunog otkazivanja jetre.

Hronični hepatitis predstavlja trajnu upalu jetre (duže od šest mjeseci) i može imati blaže ili teže simptome. Hronični hepatitis može napredovati tokom vremena do ciroze jetre (ožiljaka na jetri), fibroze (nastanak ekstra fibroznog vezivnog tkiva) i hroničnog otkazivanja jetre. Ciroza jetre povećava rizik od razvoja hepatocelularnog karcinoma (oblik raka jetre).

Simptomi hepatitisa

Hepatitis se može pojaviti bez simptoma, ali najčešće mu prethode sljedeći simptomi:

• žutilo na koži
• žuta boja beonjače
• umor
• izostanak apetita

Uzroci hepatitisa

Hepatitis mogu uzrokovati:

• razni otrovi
• lijekovi
• druge bolesti
• alkohol
• bakterijske ili virusne infekcije

Najčešći uzročnici hepatitisa su virusi hepatitisa, i to virusi hepatitisa A, B, C, D i E.

Hepatitis A

Hepatitis A predstavlja akutnu infektivnu bolest jetre izazvanu virusom hepatitisa A (HAV). Može se prenijeti kontaminiranom vodom ili hranom, neopranim rukama ili bliskim kontaktom sa zaraženim osobama. Hepatitis A naziva se još naziva i bolest prljavih ruku, jer upravo loši higijenski uslovi doprinose njegovom bržem širenju. Osobe oboljele od hepatitisa A su zarazne za druge dvije sedmice prije i barem jednu sedmicu nakon pojave simptoma.

Jedan od karakterističnih znakova hepatitisa A jeste žutica koja se javlja kod više od 70% oboljelih usljed hiperbilirubinemije. Međutim, ova vrsta hepatitisa se nerijetko pojavljuje bez ikakvih simptoma, posebno kod mlađe populacije. Vrijeme između infekcije i pojave simptoma (kod onih kod kojih se razviju) je između dvije i šest sedmica. Simptomi kod djece starije od 6 godina i odraslih su najčešće blagi i slični gripi.

Simptomi hepatitisa A

• Mučnina
• Povraćanje
• Proliv
• Žutica
• Groznica
• Umor
• Stomačne tegobe

Hepatitis A se ne možee dijagnostifikovati samo na osnovu kliničke slike, niti se može razlikovati od drugih tipova hepatitisa bez adekvatnih laboratorijskih testova. Dijagnoza hepatitisa A zahtijeva nalaz krvi.

Za hepatitis A ne postoji specifično liječenje, a veće komplikacije mogu imati samo osobe koje su već imale probleme s jetrom. U drugim slučajevima, preporuka je da se u akutnoj fazi bolesti oboljeli puno odmora, nadoknadi tečnost i prilagodi ishranu (što laganija hrana). Potrebno je odgoditi odlazak na posao ili školu dok se ne povuku simptomi i kako bi se spriječilo dalje širenje zaraze.

Najbolja i najefikasnija zaštita od ove bolesti jeste vakcinacija. Vakcina protiv hepatitisa A postoji još od 1995. i od tada se uspješno koristi za prevenciju širenja ove zarazne bolesti jetre. Ova vakcina takođe može spriječiti pojavu dodatnih komplikacija kod već zaraženih osoba.

Hepatitis B

Hepatitis B je  bolest uzrokovana hepatitis B virusom (HBV) koji utiče na jetru i može izazvati i akutne i hronične infekcije. Infekcija jetre ovim virusom može dovesti do njezinog oštećenja, ciroze i karcinoma.

Virus hepatitisa B nalazi kod zaraženih se najviše nalazi u krvi, ali i u drugim tjelesnim tečnostima. Ova vrsta hepatitisa se naziva i serumski hepatitis. Prenosi se dolaskom u dodir s krvlju ili drugim tjelesnim tečnostima zaražene osobe. Tri najvažnija načina širenja hepatitisa B su:

• krvlju (npr. ubod na zaraženu iglu, dijeljenje pribora za intravensko ubrizgavanje droga)
• nezaštićenim seksualnim odnosom (oralnim, vaginalnim i analnim)
• s majke na dijete tokom trudnoće i porođaja

Hepatitis B se ne može prenijeti putem kihanja, kašljanja, ljubljenja, grljenja, držanjem za ruku ili dijeljenjem pribora za jelo.

Simptomi hepatitisa B se pojavljuju dugo nakon početne infekcije – obično nakon 50 do 150 dana. Mnogi oboljeli ne osjećaju simptome, ili su simptomi blagi i slični gripi.

Simptomi hepatitisa B

• povišena temperatura
• osip
• povraćanje
• mučnina
• žutilo
• tamna boja urina
• umor
• bolovi u stomaku
• bolovi u zglobovima

Mnogi ljudi nemaju simptome tokom početne faze infekcije ili mogu razviti brz početak bolesti sa pojavom  povraćanja, žutila, umora,  tamne boje urina i bolovima u stomaku. Većina pacijenata sa hroničnom bolešću nemaju nikakve simptome, međutim, kod takvih pacijenata se može razviti rak i ciroza jetre. Ove komplikacije mogu dovesti do smrti.

U najvećem broju slučajeva zaraženi hepatitisom B, čak i oni s teškim simptomima, se oporave u potpunosti. S druge strane, dojenčad i djeca izloženi su većem riziku za razvoj hroničnog oblika infekcije. Akutna hepatitis B infekcija obično ne zahtijeva liječenje i većina odraslih spontano ozdravi. Hronični hepatitis B može dovesti do razvoja raka i ciroze jetre, a dalje komplikacije i do smrti od 15 do 25% onih sa hroničnim oblikom ove zarazne bolesti.

Zlatni standard za dokazivanje infekcije hepatitisom B su serološki testovi, a najbolji oblik prevencije od zaraze jeste vakcina protiv virusa hepatitisa B.

Hepatitis C

Hepatitis C uzrokuje virus koji se prenosi putem krvi i tjelesnih tečnosti. Najteže posljedice hepatitisa C su ciroza jetre i hepatocelularni karcinom jetre. Inkubacija (vrijeme od zaraze do pojave simptoma) traje u prosjeku oko 6 sedmica. Akutna infekcija virusom hepatitisa C može se ispoljiti kao blaga bolest bez žutice, kao bolest sa žuticom i kao naglo napredujuća bolest. Vrlo često se desi da akutni hepatitis C prođe bez dijagnoze zato što rijetko uzrokuje simptome.

Hronični hepatitis C  je najčešća hronična bolest jetre i odnosi se  na dugu infekciju, često tokom cijelog života. Hronična infekcija hepatitisom C ima mogućnost da dovede do oštećenja jetre koje može da bude blago ili teško. Cilj liječenja hepatitisa C je sprečavanje pogoršanja bolesti.

Mnogi pacijenti sa hroničnim hepatitisom C ne ispoljavaju nikakve simptome čak i onda kada postoji teško oštećenje jetre. Međutim nepostojanje simptoma ne znači da je infekcija pod kontrolom.

Simptomi hepatitisa C

• umor
• mučnina
• nedostatak apetita
• bol u mišićima i zglobovima
• slabost
• gubitak težine

Hepatitis C se prenosi isključivo ukoliko krv bolesnika uđe na neki način u krvotok druge osobe, a ne može se prenijeti svakodnevnim kontaktima poput razgovora, rukovanja, grljenja ili ljubljenja.

Hepatitis C se dijagnostifikuje testiranjem krvi. Liječenje hepatitisa C podrazumijeva odstranjivanje virusa iz krvi i smanjivanje rizika od razvoja ciroze i raka jetre. Najnoviji lijekovi koji se koriste u ove svrhe liječe hronični hepatitis C u više od 95% slučajeva.

Vakcina protiv hepatitisa C još uvijek ne postoji. Rizici od zaraze hepatitisom C mogu se smanjiti na sljedeće načine:

• izbjegavanjem dijeljenja oštrih predmeta na kojima može biti krvi (npr. bicevi za brijanje)
• izbjegavanjem tetoviranja, piercinga i akupunkture s kontaminiranom opremom
• izbjegavanjem seksualnih odnosa bez kondoma s osobom zaraženom hepatitisom C

Hepatitis D

Upala jetre uzrokovana akutnom ili hroničnom infekcijom virusom hepatitisa D (HDV) može postojati jedino kod nekih osoba koje su već zaražene hepatitisom B. Dakle, hepatitis D ne može postojati ako nije prisutan virus hepatitisa B. Akutna infekcija hepatitisom D ne povećava vjerovatnoću da akutni hepatitis B pređe u hronično stanje, ali može doprinijeti težim simptomima hroničnog hepatitisa B.

Hepatitis D se takođe prenosi zaraženom krvlju (preko transfuzije krvi zaražene osobi ili putem narkomanskih igli koje nisu sterilne), a rjeđe polnim kontaktom ili s majke na dijete ako je majka nosilac ovog virusa. Simptomi hepatitisa D su isti kao i kod hepatitisa B. Ako se radi o blagoj upali, simptomi se ispoljavaju u vidu umora, gubitka apetitta, mučnine, povraćanja, bolova u mišićima i zglobovima, blago povišene temperature, žutice i tamne boja urina. U slučaju kada hepatitis D i B pređu u težu upalu može doći do krvarenja, komplikacija sa srcem i plućima i bakterijskim infekcijama, te ciroze jetre i karcinoma jetre.

Hepatitis D se dijagnostifikuje testom iz krvi, a najbolja prevencija od zaraze ovim virusom jeste prevencija od infekcije hepatitisom B, odnosno vakcinacija protiv hepatitisa B. Akutni hepatitis D ne zahtijeva liječenje, dok se za hronični oblik uključuje terapija lijekovima, kao i dijetetska ishrana i odmor.

Hepatitis E

Hepatitis E je upala jetre uzrokovana infekcijom virusom hepatitisa E (HEV). Postoje 4 genotipa virusa hepatitisa E: 1, 2, 3 i 4. Genotip 1 i 2 su pronađeni samo kod ljudi, a 3 i 4 kod domaćih i divljih životinja koji rijetko prelaze na ljude. Ovaj virus se najviše javlja kod mlađe odrasle populacije i to u nerazvijenim zemljama južne i istočne Azije.

Virus se prenosi fekalno-oralnim putem, uglavnom putem kontaminirane vode i hrane. Većina infekcija hepatitisom E ima blagu kliničku sliku i prolaze spontano. Infekcije bez simptoma su do deset puta češće od onih koje se ispoljavaju simptomima poput malaksalosti, umora, gubitka apetita, bola u stomaku, bola u zglobovima, mučnine i povraćanja i povišene tempretarute.

Hepatitis E se otkriva testiranjem krvi. Klinička slika je slična kliničkoj slici koja se javlja kod hepatitis A, a preporuke za liječenje su iste kao kod hepatitisa A. Preporučuje se mirovanje tokom aktivne faze bolesti, a pored toga obavezna je jetrena dijeta, a zabranuje se  konzumiranje alkohola i lijekova toksičnih za jetru.

Prevencija je najbolji način da ne dođe do zaraze hepatitisom E. Pranje ruku sapunom, unos prokuhale vode i hrane koja je termički dobro obrađena, osnovne su mjere prevencije, naročito ukoliko se nalazite u nerazvijenim zemljama južne i istočne Azije.

Život sa hepatitisom

Hronično oboljeli od hepatitisa B i C mogu živjeti gotovo normalan život, jedino što imaju veći rizik od razvoja ciroze i raka jetre. Važno je da se podigne svijest o načinima prenošenja hepatitisa, ali i načinima kako se ne možemo zaraziti ovom infekcijom. Potrebno je raditi na širenju svijesti o životu sa hepatitisom, te kako okolina može pružiti podršku oboljelima. Stigmatizacija i odsustvo socijalne podrške mogu da dovedu do otuđenosti i depresije, koji uveliko ugrožavaju kvalitetu života.

U internoj i infektološkoj ambulanti naše klinike možete obaviti preglede, te uraditi neophodne testove koji mogu otkriti infekciju hepatitisom. Prevencijom, ranim otkrivanjem i liječenjem može se puno postići. I ne zaboravite, za hepatitise A i B postoji djelotvorna vakcina.

Termin pregleda možete zakazati na brojeve telefona 051 965 256, 066 33 44 55, na e-mail adresu [email protected] ili putem zvanične stranice naše klinike www.klinikabewell.com.

Budite dobro. 🍀

Vaša Klinika Be Well